Patent ihlali cezası ne kadardır? “Ceza” sandığınız şey aslında ne?”
Hızlı ve samimi giriş: “Ceza” diyenler yanılıyor olabilir—neden?
Patentini alın teriyle alan her girişimci aynı soruyu soruyor: “İhlal olursa cezası ne?” Dürüst cevap şudur: Ceza değil, tazminat konuşuruz. Türk hukukunda patent ihlali, genel olarak cezai suç olarak tipiklenmiş değildir; ağırlık özel hukuk yaptırımlarındadır—ihlal varsa durdurma, delil tespiti, ürünlerin imhası ve zararın tazmini gündeme gelir. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Tam olarak ne ödetilir? (Ve neden sabit ücret yok?)
Mahkemenin elindeki üç “fatura” yöntemi
Sınai Mülkiyet Kanunu, “kayıp gelir”i üç alternatifle hesaplatır. Davacı (patent sahibi) şu yöntemlerden birini seçebilir:
1) İhlal olmasa kazanacağı potansiyel kâr,
2) İhlal edenin net kazancı,
3) Emsal lisans bedeli (makul royalty).
Ayrıca olayın büyüklüğü, ihlalin süresi, patentin ekonomik ağırlığı gibi faktörler eklenir; uygun koşullarda “hakkaniyet payı” da eklenebilir. Bu yüzden tek rakam yoktur. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
“Makul lisans bedeli verip çıkarım” yanılgısı
Emsal lisans, en düşük senaryonuz olmak zorunda değildir. Mahkeme, kayıp kâr veya haksız kazanç yönünden daha ağır bir tablo görürse o yöne gidebilir; hatta patent sahibi, patentini kullanmadıysa bile yasa hâlâ lisans temelli hesaplamaya yönlendirebilir. Rakamı büyüten şey; satış hacmi, marjlar, ihlalin yaygınlığı ve ürün karmasıdır. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
“Ceza” yok mu gerçekten?
Türkiye’de pratikte patent ihlali, ağırlıklı olarak hukuki (sivil) kulvardadır: ihtiyati tedbir, durdurma, toplatma-imha ve tazminat. Cezai yaptırımlar SMK’da daha çok marka sahteciliği gibi alanlarda tipikleşmiştir; patentte “paranı ver, bitsin” kolaycılığı yoktur, ama hapis tehdidi standart bir yol değildir. (Kuralın ruhunu doğru okumak isteyenler için: ihlalde asıl yük tazminat ve tedbirlerdir.) :contentReference[oaicite:4]{index=4}
Mahkeme önünde sizi batırabilecek zayıf noktalar
Delil, delil, delil: Ticari defter ve kayıtlar masaya gelir
Zarar hesabı yapılırken, mahkeme ihlal edenin ticari defterlerini, faturalarını ve satış kayıtlarını istemeye kadar gidebilir. Kayıtlar “–yok” diyerek saklanamaz; bu, hesabın aleyhte yapılması riskini büyütür. Erken tespit (ve çevrimiçi içeriklerin dondurulması) kritik önemdedir. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
“Patent kullanılmıyor” savunmasının sınırları
Evet, bazı dosyalarda “patentini zaten kullanmadın” itirazı yükselir. Yasa, bu durumda dahi lisans bedeline yaslanarak kayıp gelir hesabını patent sahibinin aleyhine sadeleştirebilir. Kullanım ödevi savunması tamamen kurtuluş bileti değildir; sadece hesaplama yöntemini etkiler. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
Provokatif sorular: Tartışmayı açalım
- Bir startup’ın tek dayanağı olan patenti ihlal edildiğinde, “makul lisans”la geçiştirilen bir tazminat yenilik teşvikine hizmet eder mi?
- İhlal edenin “yakalanana kadar kazanımı” ile patent sahibinin yıllarca Ar-Ge’ye gömdüğü sermaye adilce dengeleniyor mu?
- Patentini ticarileştirmemiş mucitlere karşı “kullanmadın—royalty’ye razı ol” çizgisi, stratejik bekleme (hold-out) davranışını ödüllendirmiyor mu?
Somut tablo: “Ne kadar öderim?” sorusuna dürüst bir çerçeve
Dosya büyüklüğü değişkenleri
- Satış hacmi ve marj: İhlal ürünü ne kadar sattı? Hangi kanallarda? (Kayıp kâr/haksız kazanç hesaplarının kalbi.) :contentReference[oaicite:7]{index=7}
- Patent kapsamı: İhlal ürünündeki fonksiyonun talebi ne kadar belirlediği—mahkeme burada ek hakkaniyet payı koyabiliyor. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
- Süre ve kasıt: Uzun, yaygın ve bile isteye ihlallerde rakamlar tırmanır; ayrıca faiz ve yargılama giderleri tabloya eklenir. :contentReference[oaicite:9]{index=9}
- Tedbirler: İhtiyati tedbirle pazar erişiminin kesilmesi, “ödenecek tutar azsa da” iş modelinizi anında vurur. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
Gerilimli gerçek: “Tablo fiyatı” yok, strateji var
Bir dosyada lisans bedeli milyonları bulurken, başka dosyada kayıp kâr hesabı katlanabilir. Bu belirsizlik, ihlalcinin “deneyeyim, yakalanırsam öderim” kumarını pahalı hale getirmek için bilinçli bir tercihtir. Dava öncesi uzlaşma ise çoğu zaman metriklerini bu üç yöntem (kayıp kâr–haksız kazanç–lisans) üzerinden kurar. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
Harekete geçiren kapanış: Bu sorular sizde mi?
Patent sahibiyseniz: Bugün delillerinizi (üretim süreçleri, numuneler, pazar payı verileri) bir araya getirip ihtiyati tedbir eşiğine hazır mısınız? İhlal şüphesi olan taraftaysanız: Ürününüzdeki fonksiyonun talebi ne ölçüde yarattığını kanıtlayabilecek misiniz? “Bir lisansla biter” diye mi düşünüyorsunuz—ya mahkeme kayıp kâr derse?
Kısacası, “ceza kaç para?” değil; “hangi hesap yöntemi, hangi delille, hangi stratejiyle?” sorusunu sormayan kaybeder. Türkiye’de patent ihlalinde sabit ceza değil, değişken ama sert bir tazminat mimarisi vardır; bu mimari, sizin hazırlığınız kadar acıtır ya da korur. ([Turklegal][1])
Not: Bu içerik genel bilgilendirme amaçlıdır; somut uyuşmazlıklarınız için yetkin bir fikrî mülkiyet avukatıyla çalışın.
::contentReference[oaicite:13]{index=13}
[1]: https://turklegal.com.tr/resources/public/en/legal/Turkish-Industrial-Property-Code-in-English.pdf “Turkish Industrial Property Code in English – TURKLEGAL – Turkish Patent and Trademark Attorneys”